درمان میگرن | چگونه از سردردهای شدید و مزمن خلاص شویم؟
میگرن یک نوع سردرد شدید و مزمن است که میتواند به طور ناگهانی یا با علائم پیشبینیکننده (آئورا) شروع شود و معمولاً در یک طرف سر یا هر دو طرف به صورت نبضزننده احساس میشود. میگرن میتواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد و با عوارضی همچون حساسیت به نور، صدا، بو، تهوع، استفراغ، بیحالی و افسردگی همراه باشد. میگرن یک بیماری شایع است که بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، حدود 15 درصد جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار میدهد و در بین زنان بیشتر از مردان رخ میدهد.
در این مقاله میخوانید ...
میگرن چیست و چه تفاوتی با سردردهای معمولی دارد؟
میگرن یک اختلال عصبی است که در نتیجه تغییرات غیرطبیعی در ساختار و عملکرد مغز و عروق خونی اطراف آن ایجاد میشود. این تغییرات باعث میشوند که عصبهای مغز به مواد شیمیایی حساس شوند و پاسخهای التهابی و دردناک را تحریک کنند. میگرن با سردردهای معمولی تفاوتهای زیادی دارد. برخی از این تفاوتها عبارتند از :
– میگرن معمولاً در یک طرف سر یا هر دو طرف به صورت نبضزننده احساس میشود، در حالی که سردردهای معمولی میتوانند در هر قسمتی از سر یا گردن به صورت فشاری یا کششی باشند.
– میگرن میتواند با علائم پیشبینیکننده (آئورا) شروع شود که شامل تغییرات در بینایی، شنوایی، بویایی، حسی یا گفتاری میشوند. این علائم معمولاً قبل یا همزمان با شروع سردرد ظاهر میشوند و میتوانند از چند دقیقه تا یک ساعت طول بکشند. سردردهای معمولی معمولاً بدون علائم پیشبینیکننده هستند.
– میگرن میتواند با عوارضی همچون حساسیت به نور، صدا، بو، تهوع، استفراغ، بیحالی و افسردگی همراه باشد. این عوارض میتوانند سردرد را تشدید کنند و باعث میشوند که فرد نتواند به فعالیتهای روزمره خود ادامه دهد. سردردهای معمولی معمولاً با عوارض کمتری همراه هستند و میتوانند با استراحت یا داروهای ضد درد کنترل شوند.
– میگرن میتواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد و با فواصل نامنظم تکرار شود. سردردهای معمولی معمولاً کمتر از یک روز طول میکشند و با فواصل منظم تکرار میشوند.
چه عواملی باعث بروز میگرن میشوند؟
علل دقیق میگرن هنوز به طور کامل شناخته نشدهاند، اما برخی از عوامل ژنتیکی، محیطی و زیستی میتوانند در ایجاد یا تشدید میگرن نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- تغییرات هورمونی: برخی زنان ممکن است در دوران قاعدگی، بارداری، یائسگی یا با مصرف داروهای هورمونی مانند قرصهای ضد بارداری یا هورمون درمانی جایگزین میگرن داشته باشند. این به این دلیل است که هورمونهای زنانه مانند استروژن و پروژسترون میتوانند بر فعالیت عصبی و عروقی مغز تأثیر بگذارند.
- تغییرات آب و هوایی: برخی افراد ممکن است با تغییرات ناگهانی در فشار هوا، دما، رطوبت، باد یا نور خورشید میگرن داشته باشند. این به این دلیل است که این تغییرات میتوانند بر تعادل الکترولیتی و فشار خون تأثیر بگذارند.
- تغذیه نامناسب: برخی غذاها یا مواد غذایی میتوانند باعث بروز یا تشدید میگرن شوند. برخی از این غذاها یا مواد عبارتند از: الکل، کافئین، شکلات، پنیرهای قالبی، مواد نگهدارنده باشد .
انواع مختلف میگرن
میگرن را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد: میگرن با آئورا و میگرن بدون آئورا. آئورا یک علامت پیشبینیکننده است که قبل یا همزمان با شروع سردرد ظاهر میشود و شامل تغییرات در حواس میشود. برخی از انواع مختلف میگرن عبارتند از:
- میگرن با آئورا : این نوع میگرن با علائم پیشبینیکننده مانند دیدن نورهای رنگی، خطوط موجدار، لکههای تاریک، کاهش دید، کوری موقت، شنیدن صداهای ناشناخته، بوییدن بوهای عجیب، احساس سوزش یا خارش در پوست، کرختی یا بیحسی در صورت یا اندامها، دچار مشکل در گفتار یا فهم زبان شروع میشود. این علائم معمولاً قبل از سردرد ظاهر میشوند و میتوانند از چند دقیقه تا یک ساعت طول بکشند. سردرد معمولاً در یک طرف سر یا هر دو طرف به صورت نبضزننده احساس میشود و میتواند با عوارضی همچون تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا همراه باشد. میگرن با آئورا معمولاً بین 4 تا 72 ساعت طول میکشد و با فواصل نامنظم تکرار میشود.
- میگرن بدون آئورا : این نوع میگرن بدون علائم پیشبینیکننده شروع میشود و فقط با سردرد شدید و نبضزننده در یک طرف سر یا هر دو طرف مشخص میشود. سردرد معمولاً با عوارضی همچون تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا همراه است و میتواند با فعالیتهای روزمره تشدید شود. میگرن بدون آئورا معمولاً بین 4 تا 72 ساعت طول میکشد و با فواصل نامنظم تکرار میشود.
- میگرن مزمن : این نوع میگرن با تکرار بیش از 15 روز در ماه برای بیش از 3 ماه مشخص میشود. میگرن مزمن میتواند با یا بدون آئورا باشد و معمولاً با سردرد شدید و نبضزننده در یک طرف سر یا هر دو طرف همراه با عوارضی همچون تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا مشخص میشود. میگرن مزمن میتواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد و باعث افسردگی، اضطراب، خستگی و کاهش عملکرد شود.
- میگرن همراه با اختلالات حرکتی : این نوع میگرن با علائم حرکتی مانند لرزش، کجی، کوتاهی، ضعف یا فلج در یک طرف بدن یا هر دو طرف همراه است. این علائم معمولاً قبل، همزمان یا بعد از سردرد ظاهر میشوند و میتوانند از چند دقیقه تا چند روز طول بکشند. میگرن همراه با اختلالات حرکتی میتواند با یا بدون آئورا باشد و معمولاً با سردرد شدید و نبضزننده در یک طرف سر یا هر دو طرف همراه با عوارضی همچون تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا مشخص میشود. میگرن همراه با اختلالات حرکتی میتواند بر خطر ابتلا به سکته مغزی افزایش بدهد.
روشهای درمان میگرن کدامند و چه مزایا و معایبی دارند؟
درمان میگرن میتواند شامل دو بخش باشد: درمان حمله و پیشگیری از حمله. درمان حمله به معنی کاهش شدت و مدت زمان سردرد و عوارض آن است. پیشگیری از حمله به معنی کاهش فراوانی و شدت حملات میگرن است. برخی از روشهای درمانی برای میگرن عبارتند از:
- داروهای ضد درد : این داروها میتوانند برای کاهش درد و التهاب در حین حمله میگرن مفید باشند. برخی از این داروها عبارتند از: آسپرین، ایبوپروفن، پاراسیتامول، ناپروکسن و دیکلوفناک.
مزایای این داروها عبارتند از: دسترسی آسان، قیمت پایین، اثر سریع و کارآمدی برای بسیاری از بیماران.
معایب این داروها عبارتند از: عوارض جانبی مانند سوء هاضمه، برهمخوردن با داروهای دیگر، ایجاد وابستگی یا سردرد افزایشیافته در صورت مصرف بیش از حد یا مداوم.
- داروهای ضد میگرن : این داروها مخصوصاً برای درمان حمله میگرن طراحی شدهاند و با تأثیر بر مواد شیمیایی مغزی مانند سروتونین کار میکنند. برخی از این داروها عبارتند از: تریپتانها، ارگوتامینها، دیاچای و لیدوکائین. مزایای این داروها عبارتند از: کارآمدی برای بسیاری از بیماران که با داروهای ضد درد کمک نمیشوند، اثر سریع و کاهش عوارض میگرن. معایب این داروها عبارتند از: عوارض جانبی مانند سرگیجه، تپش قلب، خشکی دهان، تنگی نفس، برهمخوردن با داروهای دیگر، محدودیت در مصرف برای بیماران با بیماریهای قلبی، عروقی یا کبدی و ایجاد وابستگی یا سردرد افزایشیافته در صورت مصرف بیش از حد یا مداوم.
- داروهای پیشگیرانه : این داروها برای کاهش فراوانی و شدت حملات میگرن مصرف میشوند و معمولاً برای بیمارانی که بیش از 4 روز در ماه میگرن دارند یا با داروهای ضد درد یا ضد میگرن کمک نمیشوند تجویز میشوند. برخی از این داروها عبارتند از: بتا بلوکرها، آنتیدپرسانها، آنتی کانولسانها، کلسیم بلوکرها، بوتوکس و داروهای گیاهی.
مزایای این داروها عبارتند از: کاهش فراوانی و شدت حملات میگرن، بهبود کیفیت زندگی و عملکرد بیماران و کاهش مصرف داروهای ضد درد یا ضد میگرن
معایب این داروها عبارتند از: عوارض جانبی مانند خوابآلودگی، کاهش فشار خون، اختلالات گوارشی، افسردگی، کاهش وزن، برهمخوردن با داروهای دیگر ، نیاز به مصرف مداوم و اثر آهسته و نامطمئن.
- روشهای غیردارویی : این روشها شامل اقداماتی هستند که بدون مصرف دارو میتوانند برای کاهش درد و عوارض میگرن یا پیشگیری از حملات میگرن مفید باشند.
برخی از این روشها عبارتند از: استراحت در محیط ساکت و تاریک، اعمال یخ یا گرما بر روی سر یا گردن، ماساژ، یوگا، تنفس عمیق، آرامسازی، بیوفیدبک، زنجیره، اکوپانکچر، اکوپرسور، هیپنوتیزم و مدیتیشن.
مزایای این روشها عبارتند از: عدم عوارض جانبی، دسترسی آسان، هزینه پایین، اثر مکمل با داروها و بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان.
معایب این روشها عبارتند از: نیاز به آموزش، تمرین و انگیزه، اثر آهسته و نامطمئن و عدم کارآمدی برای برخی از بیماران.
چه غذاهایی برای درمان میگرن مفید هستند و از چه غذاهایی باید خودداری شود ؟
تغذیه مناسب یکی از عوامل مهم در پیشگیری و کنترل میگرن است. برخی غذاها یا مواد غذایی میتوانند باعث بروز یا تشدید میگرن شوند، در حالی که برخی دیگر میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. برخی از غذاهای مفید و مضر برای مبتلایان به میگرن عبارتند از:
- غذاهای مفید: این غذاها شامل مواد غذایی هستند که دارای ویتامینها، مواد معدنی، آنتیاکسیدانها و اسیدهای چرب امگا-3 هستند که میتوانند به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، بهبود عملکرد مغز و کاهش فشار خون کمک کنند.
برخی از این غذاها عبارتند از: ماهیهای چرب مانند قزلآلا، ماکرل، سالمون و تن، گوشتهای کم چرب مانند مرغ، بوقلمون و گوسفند، تخممرغ، شیر و لبنیات کم چرب، میوهها و سبزیجات تازه مانند انار، توتها، هویج، کلم، اسفناج و بروکلی، غلات کامل مانند برنج، جو، گندم و جوانه گندم، حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس و ماش، آجیلها و دانهها مانند بادام، گردو، کنجد و کدو تنبل، روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون، کلزا، آفتابگردان و کنجد و آب معدنی یا آب لیمو.
- غذاهای مضر: این غذاها شامل مواد غذایی هستند که دارای مواد شیمیایی، نگهدارندهها، رنگها، طعمدهندهها، الکل، کافئین، چربیها و نمک بالا هستند که میتوانند باعث ایجاد یا تشدید میگرن شوند. برخی از این غذاها عبارتند از: الکل مانند شراب، بیر، ویسکی و شامپاین، نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند قهوه، چای، کولا و انرژیزا، شکلات، پنیرهای قالبی مانند چدار، سوئیس، بلو چیز و پارمسان، مواد نگهدارنده مانند نیترات، نیتریت، مونوسودیوم گلوتامات (MSG) و سولفیت که در گوشتهای فرآوری شده مانند سوسیس، هاتداگ، سالامی و پاستورما، سسها، سرکهها، مرباها و میوههای خشک یافت میشوند، تیره، موز، آووکادو، انجیر، خرما، کیوی و پرتقال، غذاهای سرخ شده، چرب یا تند مانند پیتزا، کباب، برگر، ساندویچ، سوپ، خورشت و سالاد، نانها و شیرینیهای حاوی گلوتن مانند نان گندم، کیک، کلوچه و کوکی و غذاهای حاوی نمک بالا مانند چیپس، پاپکرن، ناگت، پفک و آجیل شور.
نتیجهگیری
میگرن یک نوع سردرد شدید و مزمن است که میتواند بر کیفیت زندگی و عملکرد فرد تأثیر منفی بگذارد. میگرن با سردردهای معمولی تفاوتهای زیادی دارد و با علائم پیشبینیکننده، عوارض و انواع مختلفی مشخص میشود. علل دقیق میگرن هنوز به طور کامل شناخته نشدهاند، اما برخی از عوامل ژنتیکی، محیطی و زیستی میتوانند در ایجاد یا تشدید میگرن نقش داشته باشند. درمان میگرن میتواند شامل داروهای ضد درد، ضد میگرن، پیشگیرانه و روشهای غیردارویی باشد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. تغذیه مناسب نیز یکی از عوامل مهم در پیشگیری و کنترل میگرن است و برخی غذاها یا مواد غذایی میتوانند به کاهش یا افزایش میگرن کمک کنند. برای مدیریت بهتر میگرن، توصیه میشود که بیماران با پزشک خود مشورت کنند و رژیم غذایی، فعالیت بدنی، استرس و خواب خود را تنظیم کنند.